بررسی اقدامات مجرمانه مشترک در ارتکاب جرم و مقایسه آن با معاونت و مشارکت در حقوق بین الملل جزایی و حقوق کیفری ایران

دکترین اقدامات مجرمانه مشترک به عنوان یک نمونه از مسئولیت کیفری در حقوق کیفری بین المللی مطرح است. این مفهوم به صورت صریح، نخستین بار توسط شعبه تجدید نظر دیوان کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق در سال 1999 در قضیه ی تجدیدنظرخواهی تادیچ مطرح شد. از آن پس این مفهوم به عنوان یکی از مهم ترین و موثرترین روش های تعقیب توسط همین دیوان و سایر دادگاه های بین المللی دیگر مورد استفاده قرار گرفت. مطابق با این مفهوم، اعضاء تشکیل دهنده یک طرح مشترک، ممکن است بدون آن که عملاً مرتکب جرم مورد توافق شده باشند، در برابر آن مسئولیت کیفری مستقیم داشته باشند و حتی ممکن است غیر از هدف مجرمانه مشترک، در برابر همه جرایمی که به عنوان یک نتیجه طبیعی و قابل پیش بینی از طرح مورد توافق محسوب می شود، نیز متحمل مسئولیت کیفری شوند. مفهوم اقدامات مجرمانه مشترک علیرغم تشابهاتی که با مفاهیمی چون مشارکت، معاونت در جرم و یا تبانی دارد، مهفوم خاص و مستقلی به شمار رفته و در قالب هیچ یک از موارد پیش گفته قابل توجیه و تحلیل نیست. در حقوق داخلی نیز قانون مجازات اسلامی مستقیماً اشاره ای به این مفهوم ننموده است و در مواد پراکنده نیز نمی توان مصداقی برای آن پیدا نمود که کاملاً مطابق با یکی از اقسام سه گانه این دکترین باشد.